Theo báo cáo của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, mặc dù số lượng các loại vụ án mà Tòa án phải thụ lý giải quyết trong nhiệm kỳ qua là rất lớn và có xu hướng gia tăng, tính chất các vụ án ngày càng phức tạp, nhưng với việc chủ động nắm bắt tình hình, đề ra nhiều giải pháp và tổ chức thực hiện quyết liệt tại Tòa án các cấp, đặc biệt là 03 giải pháp đột phá: tăng cường tranh tụng tại phiên tòa; đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, công chức; làm tốt công tác tổng kết thực tiễn xét xử và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật, nên kết quả giải quyết, xét xử các loại vụ án tiếp tục có sự chuyển biến tích cực.

Trong 05 năm qua, các Tòa án đã giải quyết 1.781.410/1.809.080 vụ án, đạt 98,5%; số vụ án còn lại hầu hết là mới thụ lý và còn trong thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật. Các Toà án đã triển khai sâu rộng việc nâng cao chất lượng tranh tụng tại các phiên toà, nên chất lượng xét xử tiếp tục được nâng lên, tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán giảm 1,35% so với nhiệm kỳ trước.

Việc xét xử các vụ án hình sự cơ bản đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, đã hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp kết án oan người không có tội. Nhiều vụ án lớn, đặc biệt nghiêm trọng hoặc các vụ án được dư luận xã hội quan tâm, các vụ án về kinh tế, tham nhũng đã được các Tòa án khẩn trương nghiên cứu hồ sơ để đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh. Việc xử phạt tù nhưng cho bị cáo được hưởng án treo, nhất là các bị cáo phạm tội về tham nhũng được giám sát chặt chẽ. Trung bình hàng năm các Tòa án đã tổ chức khoảng trên 9.000 phiên tòa xét xử lưu động, qua đó góp phần nâng cao nhận thức pháp luật trong quần chúng nhân dân.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động của các Tòa án trong nhiệm kỳ qua cũng còn một số hạn chế, thiếu sót, đó là: Trong công tác xét xử các vụ án hình sự còn có 03 trường hợp kết án oan người không có tội; một số Tòa án chưa khắc phục triệt để việc để các vụ án quá thời hạn luật định do lỗi chủ quan; tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa đạt cao như mong muốn; việc tổng kết kinh nghiệm xét xử và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật mặc dù đã có tiến bộ, nhưng ở một số lĩnh vực còn chậm. Công tác quản lý, điều hành hoạt động ở một số đơn vị chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả, khoa học; vẫn còn xảy ra các trường hợp cán bộ, công chức Tòa án vi phạm phẩm chất đạo đức, kỷ luật công vụ và thậm chí vi phạm pháp luật. Cơ sở vật chất, điều kiện phương tiện làm việc của một số Tòa án còn khó khăn, thiếu thốn, đặc biệt là các Tòa án nhân dân cấp huyện.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện trình bày báo cáo thẩm tra tại Hội trường

Trình bày báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện đánh giá, trong nhiệm kỳ qua, Tòa án nhân dân các cấp đã có nhiều nỗ lực, cố gắng trong việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Đảng về cải cách tư pháp, các Nghị quyết của Quốc hội về công tác tư pháp, thi hành Hiến pháp năm 2013, Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 góp phần quan trọng vào việc thể chế hóa chủ trương cải cách tư pháp của Đảng, hoàn thiện tổ chức bộ máy của Tòa án nhân dân các cấp.

Tòa án nhân dân tối cao đã đề ra nhiều giải pháp khắc phục các hạn chế thiếu sót trong công tác nhất là công tác xét xử các vụ án, nghiêm túc tiếp thu các kết luận giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội… nên nhìn chung Tòa án nhân dân các cấp đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, có đóng góp quan trọng vào việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Về công tác xét xử các vụ án hình sự, trong nhiệm kỳ, Tòa án các cấp đã thụ lý 405.382 vụ án hình sự (708.615 bị cáo), đã giải quyết, xét xử 403.128 vụ (703.651 bị cáo), đạt tỷ lệ 99,3% số vụ và số bị cáo.

Ủy ban thẩm tra nhận thấy Tòa án nhân dân các cấp đã đặc biệt chú trọng đến chất lượng xét xử các vụ án hình sự và đã đạt được những kết quả tích cực như sau: việc xét xử các vụ án hình sự cơ bản bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật; bước đầu khắc phục có hiệu quả những sai sót trước đây trong xét xử các vụ án hình sự như việc trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung thiếu căn cứ, áp dụng các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự hoặc cho hưởng án treo không đúng quy định của pháp luật. Đặc biệt đã hạn chế đến mức thấp các trường hợp kết án oan người không có tội (trong nhiệm kỳ xảy ra 03 trường hợp kết án oan, giảm 02 trường hợp so với nhiệm kỳ trước).

Về công tác giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự (bao gồm các vụ việc dân sự, hôn nhân- gia đình, kinh doanh- thương mại, lao động), trong nhiệm kỳ, Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý 1.370.506 vụ việc, đã giải quyết, xét xử được 1.345.932 vụ việc (đạt tỷ lệ 98,2%). Với sự nỗ lực, cố gắng nhìn chung Tòa án nhân dân các cấp đã đạt được những kết quả tích cực sau đây: Đã cố gắng khắc phục có hiệu quả việc để các vụ án quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật; việc chậm gửi các văn bản tố tụng cho đương sự, Viện kiểm sát nhân dân, các cơ quan hữu quan; việc tuyên bản án không rõ ràng gây khó khăn cho công tác thi hành án dân sự; công tác hòa giải luôn được chú trọng, tỷ lệ bản án, quyết định về dân sự bị sửa, hủy do lỗi chủ quan của Hội đồng xét xử có xu hướng giảm hàng năm.

Để tiếp tục phát huy các thành tích đã đạt được, khắc phục những hạn chế, thiếu sót, Ủy ban Tư pháp đề nghị Tòa án nhân dân tối cao cần tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ cải cách tư pháp theo các Nghị quyết của Đảng, các Nghị quyết của Quốc hội về công tác tư pháp, Hiến pháp năm 2013, Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 nhằm nâng cao vị trí, uy tín của Tòa án nhân dân trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, cần chủ động triển khai các luật, pháp lệnh về tư pháp, nâng cao chất lượng công tác tổng kết kinh nghiệm xét xử và hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, trong đó chú trọng triển khai áp dụng án lệ trong hoạt động xét xử các vụ án của Tòa án nhân dân các cấp.

+ Theo chương trình làm việc kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIII, Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2011-2016 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao được thảo luận ở tổ sáng 23/3, ở hội trường ngày 29/3.