Để trở thành QTV, cá nhân phải được cấp chứng chỉ hành nghề QTV tương tự như chứng chỉ hành nghề kiểm toán viên hay chứng chỉ luật sư. Đối tượng được cấp chứng chỉ hành nghề QTV phải là luật sư, kiểm toán viên hoặc là người có trình độ cử nhân luật, kinh tế, tài chính, ngân hàng và có kinh nghiệm 5 năm trở lên trong lĩnh vực đào tạo.

Luật Phá sản năm 2014 sau gần một năm có hiệu lực đã được cụ thể hóa chế định QTV ở Nghị định hướng dẫn số 22/ 2015/ NĐ- CP ngày 16-2-2015 thay cho Tổ quản lý, thanh lý tài sản theo Luật Phá sản 2004. Theo đó, bên cạnh điều kiện về phẩm chất và phải có năng lực hành vi dân sự thì cá nhân có thể nộp hồ sơ xin cấp chứng chỉ hành nghề QTV tới Bộ Tư pháp. Sau khi được cấp chứng chỉ hành nghề, QTV phải nộp hồ sơ đăng ký hành nghề quản lý, thanh lý tài sản tại Sở Tư pháp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương- nơi người đó thường trú. Sở Tư pháp lập và công bố danh sách QTV tại địa phương. Bộ Tư pháp lập và công bố danh sách QTV trên phạm vi toàn quốc trên Cổng thông tin điện tử. Thẩm phán tiến hành thủ tục phá sản ban hành văn bản chỉ định QTV (có thể dựa trên cơ sở đề xuất QTV của chính doanh nghiệp nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản) và gửi cho QTV được chỉ định. QTV gửi văn bản thông báo tham gia vụ việc cho Thẩm phán; sau đó tham gia quản lý, thanh lý tài sản cho doanh nghiệp, hợp tác xã đã được chỉ định.

Như vậy, bên cạnh cá nhân được quyền hành nghề QTV một cách độc lập thì QTV cũng có thể tham gia đăng ký và hoạt động hành nghề dưới hình thức doanh nghiệp tư nhân hoặc công ty hợp danh. Tuy nhiên, vướng mắc từ thực tế đặt ra lúc bấy giờ là Luật Doanh nghiệp đã có hiệu lực từ nhiều năm qua nhưng mô hình công ty hợp danh vẫn chưa được triển khai áp dụng tại địa phương. Nay, để đăng ký thành lập và hoạt động theo hình thức công ty này về quản lý, thanh lý tài sản lại là một điều hoàn toàn không đơn giản bởi cho đến thời điểm này, An Giang chỉ mới có 2 QTV hành nghề với tư cách cá nhân (1 là luật sư và 1 là kế toán).

Tương ứng với số doanh nghiệp, hợp tác xã “đang rơi” vào điều khoản Luật Phá sản quy định “Doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán là doanh nghiệp, hợp tác xã không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ trong thời hạn 3 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán; phá sản là tình trạng của doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán và bị Tòa án nhân dân ra quyết định tuyên bố phá sản” thì có thể khẳng định doanh nghiệp, hợp tác xã đang đứng trước “bờ vực” của phá sản mỗi lúc ngày một nhiều, trong khi QTV hiện còn rất “khiêm tốn” nên thật sự sẽ là rào cản lớn trong quá trình Tòa án ra quyết định chỉ định QTV theo danh sách QTV hành nghề được đăng ký ở Sở Tư pháp - đặc biệt là những doanh nghiệp, hợp tác xã vốn có rất nhiều vấn đề phát sinh phức tạp thì khả năng có thể của một QTV sẽ không đủ sức khi tham gia phụ trách giải quyết mọi vấn đề.

Trình tự và thủ tục phá sản trong thực tiễn vẫn còn nhiều chuyện để bàn, điển hình như Công ty Lương thực An Giang sau 11 năm mở thủ tục phá sản tại Tòa án nhân dân tỉnh đến nay, doanh nghiệp này vẫn chưa tuyên bố phá sản được. Tuy nhiên, theo quy định của luật mới, trường hợp trên vẫn được tiếp tục giải quyết theo luật cũ với sự tham gia trực tiếp của Tổ quản lý, thanh lý tài sản trong khi theo luật mới thì thay thế cho chủ thể này lại chính là đội ngũ QTV.

Trước thực trạng khan hiếm đội ngũ QTV tại An Giang thì cơ hội mới dành cho luật sư và kiểm toán viên là một trong những vấn đề cần được tiếp tục quan tâm lưu ý, nhất là thể hiện ở khâu thông tin tuyên truyền trong thời gian tới. Đây là chủ đề cần được khẩn trương nhân rộng, vừa góp phần gia tăng đội ngũ QTV, vừa tạo điều kiện thuận lợi trong công tác phối hợp của cơ quan Tòa án nhằm tranh thủ giải quyết nhanh chóng các vụ việc mà doanh nghiệp, hợp tác xã nộp đơn yêu cầu giải quyết phá sản kể từ khi Luật Phá sản mới đã có hiệu lực (ngày 1-1-2015), giúp các chủ thể kinh doanh theo luật định sớm rút khỏi thương trường một cách có trật tự.

NGUYỄN MINH DIỄM QUỲNH
 (Trường cao đẳng Nghề An Giang)